Badania nad komórkową „eskortą zdrowia”: Prof. Marta Miączyńska wśród autorów artykułu przeglądowego w Nature

Badacze z USA, Norwegii i Polski połączyli siły aby opisać , jak działa wewnętrzna logistyka w komórce. Publikacja zamieszczona w prestiżowym czasopiśmie Nature pokazuje, co się dzieje, gdy zawodzą kompleksy ESCRT, czyli komórkowa „eskorta”.

Kompleksy ESCRT (Endosomal Sorting Complexes Required for Transport), występujące powszechnie w komórkach zwierząt i roślin, to zestawy białek, które odpowiadają za modelowanie i odcinanie błon wewnątrz komórki. Te maleńkie maszyny molekularne są niezbędne do prawidłowego sortowania i usuwania białek, podziału komórki, odpowiedzi immunologicznej, a nawet funkcjonowania neuronów. Choć są obiektem badań dopiero od niespełna ćwierć wieku, już dziś wiadomo, że pełnią one fundamentalną rolę w utrzymaniu równowagi komórkowej.

Autorzy artykułu przeglądowego – badacze z University of California w Berkeley, Johns Hopkins University, Uniwersytetu w Oslo oraz Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej (IIMCB) w Warszawie przyjrzeli się relacjom między nieprawidłowym działaniem ESCRT a chorobami nowotworowymi, immunologicznymi  i neurologicznymi. Współautorką artykułu jest prof. Marta Miączyńska, dyrektorka IIMCB i kierowniczka Laboratorium Biologii Komórki. W artykule skupiła się na roli ESCRT w infekcjach, odporności i nowotworach.

– Przykładowo, zaburzona aktywność ESCRT w procesach podziału komórki oraz w naprawie otoczki jądrowej może sprzyjać niestabilności genetycznej komórek rakowych, a nieprawidłowa produkcja pęcherzyków zewnątrzkomórkowych (egzosomów) może hamować przeciwnowotworową odpowiedź immunologiczną – wyjaśnia prof. Marta Miączyńska.

Tematyka artykułu wpisuje się w aktualne trendy światowej nauki. W 2024 r. roku Scott Emr i Wesley Sundquist – pionierzy badań nad ESCRT – otrzymali prestiżową nagrodę Louisa Gross Horwitz Prize, uważaną za zapowiedź Nagrody Nobla. Wesley Sundquist wykazał, że ESCRT nie tylko bierze udział w podziałach komórkowych, ale również jest wykorzystywany przez wirus HIV do replikacji. Przyczyniło się do rozwoju nowych, skutecznych leków przeciwko AIDS.

– Zaproszenie do udziału w publikacji w Nature traktuję jako wyraz uznania dla naszych badań prowadzonych w Polsce. Pokazaliśmy, że kompleksy ESCRT mogą tłumić reakcje zapalne i stanowić cele terapeutyczne w onkologii – powiedziała prof. Marta Miączyńska, dyrektorka IIMCB.

Artykuł przeglądowy „The expanding repertoire of ESCRT functions in cell biology and disease” jest dostępny pod linkiem: https://www.nature.com/articles/s41586-025-08950-y